Μεσογειακοί Αγώνες 2013 – ένα όραμα για το Βόλο του αύριο…

Μετά την ανακοίνωση της ανάληψης των Μεσογειακών Αγώνων του 2013 από το δίπολο Βόλου – Λάρισας, έγραψα μια μακροσκελή επιστολή προς τις τοπικές εφημερίδες, κάποιους βουλευτές Μαγνησίας και κάποιους δημοτικούς συμβούλους, σχετικά με τα όσα πρέπει (ή θα ήθελα) να γίνουν με αφορμή την ανάληψη των αγώνων, στα πλαίσια μιας στοχευμένης στρατηγικής ανάπτυξης για όλη τη Θεσσαλία. Δεν ξέρω αν θα βρω ευήκοον ους, ή αν θα συζητηθεί έστω και κλάσμα των όσων προτείνω. Το σίγουρο είναι ότι δεν ξαναανακαλύπτω τον τροχό, σε καμία περίπτωση. Απλά συγκεντρώνω σε μια επιστολή κάποια από τα σημεία που συζητώνται ευρύτερα στην πόλη, σχετικά με έργα υποδομής, παρεμβάσεις και αστικές αναπλάσεις που απαιτούνται άμεσα, ώστε η πόλη και ευρύτερα το θεσσαλικό δίπολο να αποκτήσει την εικόνα και της λειτουργίες μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης. Τέλος, σηματοδοτώ κατά κάποιον τρόπο και την επιστροφή μου στο ιστολόγιο, μετά από μια μεγάλη και ωραία περίοδο στην οποία ναι μεν δεν έγραφα, αλλά συνέβησαν και συμβαίνουν πολλά και θαυμαστά… Αναμείνατε για τα περαιτέρω!

Ακολουθεί η «επιστολή»

Αξιότιμοι κύριοι-ες,

με συγχωρείτε για το πιθανό λάθος στην επιλογή του e-mail, αλλά έψαχνα στην ιστοσελίδα σας και δε βρήκα κάποια άλλη διεύθυνση για να στείλω. Ελπίζω να φτάσει σε όλους τους παραλήπτες.

Οι Μεσογειακοί Αγώνες του 2013 που ανέλαβε η πόλη μας από κοινού με τη Λάρισα είναι μια μοναδική ευκαιρία για να «απογειωθούμε» αναπτυξιακά. Μπορούμε και πρέπει να διεκδικήσουμε έργα υποδομής που υπό άλλες συνθήκες η Θεσσαλία θα χρειάζονταν ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ για να δει. Πρέπει άμεσα, σήμερα κιόλας, να συνειδητοποιήσουμε το βάρος της ευθύνης που βαραίνει όλους, την πολιτεία, τους μοιράζοντες τα κοινοτικά κονδύλια, αλλά κυρίως τις τοπικές αρχές, ακόμα και τους πολίτες των 2 γειτονικών πόλεων. Κουτσά στραβά αξιοποιήσαμε την κληρονομιά των ολυμπιακών αγώνων στο Βόλο, αλλά η περίπτωση των Μεσογειακών είναι εντελώς διαφορετική, και αυτή τη φορά δε συγχωρούνται «εκπτώσεις» και «παραστρατήματα». Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει δεχτεί να «σηκώσει το βάρος» της διοργάνωσης και να θέσει υπό την πλήρη αιγίδα της τους Αγώνες και ό,τι αυτοί συνεπάγονται. Είναι απαραίτητο λοιπόν να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις προοπτικές που ανοίγονται, να «ανοίξουν» τα μυαλά μας και με αγαστή συνεργασία όλων των φορέων να πιέσουμε για ολοκλήρωση υποδομών και τη δημιουργία δομών τέτοιων που θα «σηκώσουν» το βάρος του αστικού μας διπόλου στα επόμενα χρόνια. Μερικές προτάσεις:

1. Σιδηρόδρομοι – Μεταφορές

Είναι άμεση η ανάγκη επαναπροσδιορισμού προτεραιοτήτων της ΕΡΓΟΣΕ, η οποία υπό κανονικές συνθήκες δε σκοπεύει να ασχοληθεί με τη γραμμή Λάρισας – Βόλου για τα επόμενα χρόνια. Οι συνθήκες δεν είναι πια κανονικές. Πρέπει άμεσα να ξεκινήσει το έργο της αναβάθμισης της σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου – Λάρισας, διαμέσου του υπάρχοντος S της Νέας Ιωνίας (γραμμή ΣΣ Βόλου – ΒΙΠΕ – Λατομείου) με σηματοδότηση, τηλεδιοίκηση, ηλεκτροκίνηση και πρόνοια για πιθανό διπλασιασμό στο μέλλον. Η απόσταση πρέπει να καλύπτεται από ηλεκτροκίνητο προαστιακό τρένο (πχ Desiro EMU, όπως στη γραμμή Αεροδρόμιο – Νερατζιώτισσα και Θεσσαλονίκη – Λιτόχωρο (σύντομα μέχρι Λάρισα)) σε χρόνους της τάξεως των τριάντα λεπτών, με πυκνό πλέγμα δρομολογίων. Όπως προβλέπεται και σε μελέτη σχετικά με τις προοπτικές του διπόλου, ακόμα και χωρίς Μεσογειακούς Αγώνες αυτό το έργο θεωρείται «ναυαρχίδα» των κινήσεων που πρέπει να γίνουν. Αντίστοιχα να γίνει σιδηροδρομική στάση στο Πανθεσσαλικό Στάδιο, το επίκεντρο των Αγώνων του 2013, αλλά αντίστοιχα η γραμμή να χρησιμοποιηθεί και ως «αστική συγκοινωνία» μέσα στο πολεοδομικό συγκρότημα, με τη δημιουργία φυσικά όσων ανισόπεδων διαβάσεων χρειαστούν, για να αντικαταστήσουν τις σημερινές ισόπεδες επικίνδυνες διαβάσεις των αυτοκινήτων.

Δημιουργία tram-train, που θα λειτουργεί ως αστική συγκοινωνία σε Βόλο και Λάρισα, συνδεόμενο με τον ηλεκτροκίνητο προαστιακό σιδηρόδρομο. Να ξεκινώ πχ από τον Άναυρο, να επιβιβάζομαι στο tram, και με ή χωρίς μετεπιβίβαση στον ΣΣ Βόλου να φτάνω εντός ελαχίστου χρόνου στον ΣΣ Λάρισας, από όπου να συνεχίζω με τραμ εντός της Λάρισας. Αυτή είναι η καθημερινότητα σε όλη την Ευρώπη.

Πιθανή νέα χάραξη κανονικής γραμμής Βελεστίνου – Παλαιοφαρσάλων, η οποία θα μειώσει τη σιδηροδρομική χρονοαπόσταση Βόλου – Αθήνας, σε περίπτωση που δε γίνει ο διπλασιασμός και ηλεκτροκίνηση του Βόλος – Λάρισα. Δρομολόγηση απευθείας αμαξοστοιχίας Βόλου – Βελεστίνου – Παλαιοφαρσάλου – Αθήνας, καθώς και πιέσεις για άμεσες μετεπιβιβάσεις στο Βόλος – Λάρισα – Θεσσαλονίκη, ειδικά από τη στιγμή που από το 2008 η γραμμή Θεσσαλονίκης – Λάρισας θα είναι πλήρως ηλεκτροκινούμενη και προαστιακή.

Επίσπευση της ολοκλήρωσης του terminal στη Ν. Αγχίαλο, και σύνδεσή του με το σιδηροδρομικό δίκτυο, τόσο με το Βόλο όσο και με το κεντρικό (Αθήνα – Λειανοκλάδι – Λάρισα – Θεσσαλονίκη) με γραμμή υψηλής ταχύτητας. Έτσι θα εκλείψουν και οι αντιδράσεις από πλευράς Λάρισας, αν μπορούν να είναι στο Αεροδρόμιο Κεντρικής Ελλάδος εντός είκοσι-τριάντα λεπτών από τη Λάρισα, όσο και εμείς από το Βόλο. Διερεύνηση δρομολόγησης τακτικών πτήσεων με την Ευρώπη, ώστε μέχρι το «μαγικό» 2013, να έχει γίνει περαιτέρω γνωστός ο αερολιμένας και να προτιμηθεί από σοβαρές εταιρίες. Δεν μπορεί μόνιμα να ποντάρουμε ότι δε θα «βαρέσει κανόνι» ο κάθε tour operator… Επίσης, σύνδεση με σιδηρόδρομο της ΒΙΠΕ (και της πόλης) του Αλμυρού, ίσως στα πλαίσια κάποιας τοπικής συγκοινωνίας.

Χωροθέτηση μεγάλου logistics centre ανάμεσα στις δύο πόλεις, πχ στο Βελεστίνο, με οδικές και σιδηροδρομικές προσβάσεις στις δύο πόλεις, στις βιομηχανίες, στο λιμάνι. Δημιουργείται έτσι ένας οργασμός διπολικών δραστηριοτήτων ανάμεσα στο Βόλο και τη Λάρισα. Οι Αγώνες θα έρθουν και θα παρέλθουν, όμως με αυτές τις δράσεις θα αποκτήσουμε την «infrastructure» πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν οι πόλεις μας για τις επόμενες γενιές συμπληρωματικά. Πολλοί πλέον θα μένουν στο Βόλο και θα εργάζονται στη Λάρισα και αντίστροφα. Με είκοσι λεπτά «τρενοαπόσταση», μιλάμε ουσιαστικά για τη δημιουργία ευρύτερης μητροπολιτικής ζώνης…

Φυσικά, η ολοκλήρωση του Περιφερειακού από Λαρίσης μέχρι Αγριά είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αυτό που πρέπει να διεκδικήσουμε είναι τον ενιαίο περιφερειακό δρόμο από τις Αλυκές μέχρι τα Λεχώνια…

Τέλος, υπό το πρίσμα των Μεσογειακών Αγώνων, πρέπει να διεκδικήσουμε πιο έντονα από ποτέ τη δημιουργία του κλάδου του Ε65 που θα συνδέσει το Βόλο με την ΠΑΘΕ και τα Φάρσαλα, ιδιαίτερα το τμήμα Βόλος – Μικροθήβες.

2. Αστική ανάπλαση – Πολιτισμός

Εδώ θα μιλήσω μόνο για το Βόλο, τον οποίο και ξέρω καλύτερα. Απαιτείται άμεσα να προχωρήσει ο Δήμος στη δημιουργία της Πλατείας Πανεπιστημίου, χωρίς χρονοτριβή. Με την ολοκλήρωση του Περιφερειακού δρόμου και τη δημιουργία περιφερειακών χώρων στάθμευσης, πρέπει να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση που πήρε η Λάρισα πριν χρόνια, και να προβούμε σε εκτεταμένες πεζοδρομήσεις στο κέντρο της πόλης, δημιουργία πλατειών και χώρων πρασίνου, ποδηλατοδρόμων, εν γένει την επανασύνδεση της πόλης με τους πολίτες, όχι με τα ΙΧ. Είναι δύσκολο, είναι κατεστημένη νοοτροπία δεκαετιών, αλλά τώρα περισσότερο από ποτέ πρέπει το απόστημα να σπάσει, αν θέλουμε να αποβάλουμε την τριτοκοσμική εικόνα της μποτιλιαρισμένης τσιμεντούπολης και να αποκτήσουμε την ποιότητα ζωής που δικαιούμαστε.

Στα πλαίσια μιας ευρείας αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής μελέτης, πρέπει να γίνουν ευρείες αναπλάσεις σε όλο τον κεντρικό ιστό, αλλά και στους αρτηριακούς δρόμους (πχ Πολυμέρη, Ιωλκού, Κ. Καρτάλη, Λαρίσης, Αθηνών, 2ας Νοεμβρίου κ.α.) και στις συνοικίες του Πολεοδομικού Συγκροτήματος. Πρέπει να δώσουμε περισσότερο πράσινο στην πόλη μας, να σταματήσει αυτή η ασφυξία.

Έχουμε την τύχη, ίσως μοναδική πόλη στην Ελλάδα πλην Αθήνας, να έχουμε ένα ευρύ παραλιακό μέτωπο από το Σωρό μέχρι και την Αγριά, μήκους περίπου 16 Km. Συντάσσομαι με την πρόταση του ΤΕΕ Μαγνησίας που επιτάσσει τη διενέργεια πανελλήνιου ή και διεθνούς διαγωνισμού για την ανάπλαση της παραλίας σε κάθε τμήμα της, ανάλογα με τις λειτουργίες που αυτή επιτελεί σήμερα και θα επιτελεί αύριο και μεθαύριο. Άλλες ανάγκες έχει ο Αγ. Στέφανος, οι Αλυκές, τα Πευκάκια, άλλες είναι οι προτεραιότητες στη Μπουρμπουλήθρα και το Πεδίο του Άρεως, και φυσικά εντελώς διαφορετικές οι προτεραιότητες για το λιμάνι, την κεντρική παραλία, τον Άναυρο και τη Γορίτσα – ΑΓΕΤ – Αγριά. Ξέρω πως κοστίζει κάτι παραπάνω, όμως περισσότερο από ποτέ τώρα πρέπει να ληφθούν πολιτικές αποφάσεις και να μπει βαθιά το χέρι στην τσέπη, ώστε να γίνει σωστή δουλειά και όχι ημίμετρα.

Επένδυση στη βιομηχανική κληρονομιά. Ανάπλαση όλων των παλιών βιομηχανικών κτηρίων (Ματσάγγου – Γκλαβάνη – Οινοπνευματική), σε συνέχιση της ήδη πολύ καλής δουλειάς που γίνεται και απόδοσή τους στην πόλη είτε μέσω πολιτιστικών χρήσεων από το Δήμο, είτε μέσω περαιτέρω αξιοποίησής τους από το Πανεπιστήμιο.

Ολοκλήρωση των αναπλάσεων στην περιοχή των Παλαιών, Δημιουργία του Μουσείου Πόλης, συμπληρωματικότητα των δράσεων που αναπτύσσονται σε όλη την περιοχή από το Δημοτικό Θέατρο μέχρι τον Τσαλαπάτα και τον Κραυσίδωνα. «Ενοποίηση» πολιτιστικών δράσεων στο δυτικό τομέα του κέντρου, με συνεργασία Δήμου, Πανεπιστημίου, ΔΗΚΙ, ΚΟΔΒ, ΚΕΜΘ κλπ. Αναβίωση του Φεστιβάλ Μουσικού Θεάτρου. Ενίσχυση πολιτιστικών δράσεων στις θεατρικές και μουσικές σκηνές της πόλης, ώσμωση της φοιτητικής κοινότητας με τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Διεκδίκηση δημιουργίας ενός σημαντικού πολιτιστικού πόλου για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, όπως ένα «Μέγαρο Μουσικής» και μία μόνιμη στέγη για τη Συμφωνική Ορχήστρα.

Επένδυση στον ποιοτικό τουρισμό για την πόλη και το Πήλιο. Συνεργασία Δήμου – ΝΑΜ – ΟΣΕ για τη δρομολόγηση του τρένου του Πηλίου σε όλη τη διαδρομή Βόλος – Άναυρος – Αγριά – Α. Λεχώνια – Μηλιές, ίσως με νέα χάραξη ΣΣ Βόλου – Λιμάνι – Αργοναυτών μέχρι τα «Κύματα», εφόσον προφανώς δε μπορεί να γίνει αποξήλωση της Δημητριάδος.

Προστασία της παραδοσιακής Πηλιορείτικης Αρχιτεκτονικής. Άνοιγμα σε νέες αγορές, πέρα από τις παραδοσιακές (εσωτερικό Ελλάδας, Ευρώπη). Προώθηση του παραδοσιακού πηλιορείτικου προϊόντος πέρα από τα σύνορα.

Ενίσχυση συνεργασιών του ΠΘ με ξένα πανεπιστήμια, «συμμετοχή» της πόλης στις ανταλλαγές φοιτητών, δημιουργία μιας ολοκληρωμένης εμπειρίας για τον φοιτητή – επισκέπτη – προσωρινό κάτοικο της πόλης.

Τέλος, χρησιμοποίηση των νέων τεχνολογιών πος όφελος του δημότη – πολίτη – επισκέπτη. Κάλυψη της πόλης από ευρυζωνικό ασύρματο δίκτυο στα πρότυπα των Τρικάλων, δημιουργία και συντήρηση σύγχρονων διαδραστικών ιστοσελίδων για κάθε δραστηριότητα της δημόσιας ζωής, όπως για το Δήμο, το Θέατρο, την Ορχήστρα, τα Μουσεία κλπ. Ραγδαία βελτίωση στην καθημερινότητα του πολίτη με πέρασμα επιτέλους στην ψηφιακή εποχή της εξάλειψης της γραφειοκρατίας.

3. Μητροπολιτική Ζώνη

Ο Καποδίστριας ΙΙ είναι επί θύραις. Πρέπει να τον «προλάβουμε» και να σταθούμε όλοι μας στο ύψος των περιστάσεων σκεπτόμενοι όχι κοντόφθαλμα, αλλά βάζοντας πάνω απ’όλα το συμφέρον των επόμενων γενεών. Είναι επιτακτική ανάγκη να προωθηθεί ευρεία συνένωση των Δήμων Βόλου – Νέας Ιωνίας – Αισωνίας – Ιωλκού – Αγριάς ακόμα και Αρτέμιδος, σε όλη τη ζωτική περιοχή εργασίας και κατοικίας του Πολεοδομικού Συγκροτήματος δηλαδή, ώστε να αποτυπωθεί με στατιστικά στοιχεία η καθημερινή πραγματικότητα της πόλης, όχι οι τεχνητές διαιρέσεις και η λερναία ύδρα των 6 δημαρχείων. Μόνο με αυτόν τον τρόπο πιστεύω θα αποκτήσει η πόλη τη φωνή και τη θέση που της αξίζει, στα πλαίσια ρυθμιστικών σχεδίων, Στρατηγικών σχεδίων ανάπτυξης κλπ. Σοβαρά θα πρέπει να σκεφτούμε και τη θεσμοθέτηση κάποιων μητροπολιτικών συμπληρωματικών διπολικών λειτουργιών με τη γειτονική Λάρισα, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, στοχεύοντας στη μεσοπρόθεσμη «κοινή» λειτουργία των δύο πόλεων σαν συνιστώσες μιας ευρύτερης οντότητας, τρίτου πόλου ανάπτυξης στη χώρα στο γεωγραφικό χώρο μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Αμοιβαίες υποχωρήσεις πρέπει να γίνουν και από τις δύο πόλεις (και πολύ περισσότερο από τις διοικητικές συνιστώσες του αυριανού ενιαίου Πολεοδομικού Συγκροτήματος Βόλου) με γνώμονα τον πολίτη του διπόλου Βόλου – Λάρισας και την ποιότητα ζωής του στον 21ο αιώνα.

Πρέπει να τρέξουμε μπροστά από τις εξελίξεις, όχι να τις ακολουθούμε ασθμαίνοντας.

Οι πόλεις μας έχουν πλούσιο δυναμικό σε πολίτες μορφωμένους, απαιτητικούς, πολίτες που απαιτούν το καλύτερο και τίποτα λιγότερο, αυτό που τους αναλογεί.

Οι Μεσογειακοί Αγώνες του 2013, ας είναι μια γερή αφύπνιση για όλους τους εμπλεκόμενους, ώστε να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για να κάνουν οι πόλεις μας τα πρώτα σταθερά βήματα στο μέλλον. Τμήμα των όσων πρέπει να γίνουν, πιστεύω ότι παρέθεσα σε αυτή τη μακροσκελή επιστολή. Οι ενεργοί πολίτες περιμένουμε πράξεις…

Με τιμή,

Νίκος Βέργος
Τελειόφοιτος Φυσικός Εφαρμογών

Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών ΕΜΠ

edit: Από ότι ενημερώθηκα, η επιστολή μου θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ του Βόλου μία από τις επόμενες ημέρες. Ελπίζω να βάλω κι εγώ το λιθαράκι μου στη δημόσια συζήτηση που οφείλει να ανοίξει μετά την ανάληψη των Αγώνων…